Yaratıcı yeniden kullanma olarak da bilinen ileri dönüşüm, atık olarak değerlendirilen ürünleri ve malzemeleri daha kaliteli-değerli ürünler veya malzemeler elde etme sürecidir.
İleri dönüşüm, atık ürünün malzemelerinin özelliklerinin ve bazı bileşenlerinin korunmasını sağlarken ürün geliştirmeye olanak sağlar: Atılan parçalar yeni malzemeler ile birleştirilerek kalitesi ve performansı geliştirilebilir.
İleri dönüştürülmüş ürünler genellikle seri üretilemez çünkü atık ürünün bileşenleri serileştirmek için oldukça düzensizdir. Tasarımcılar, sürekli yapısı olan bir malzeme seçmeli ve bu malzemeye sürekli erişebilmek için düzenleme yapmalıdır. [1]
"Birçok ileri dönüşümlü ürünün birincil işlevinin, yaratıcılıkla tüketici atıklarının değerleri bir ürüne nasıl dönüştüğünü göstererek sürdürülebilirlik konusuna vurgu yapması olduğu öne sürülmüştür. İleri dönüştürülmüş tasarımların, tüketici sonrası atıkların fiziksel olarak yönetilmesine yardımcı olmada daha az başarılı olduğu görülüyor."
İleri dönüşümde tasarımcı, yepyeni bir ürün ortaya çıkarmak için yaratıcılık becerilerini malzeme bilgisiyle bir araya getirir. Bu pratikte süregelen ürünlere, biçimlere yeni işlevler bulmak gerekir ki bu da Sullivan'ın "Biçim, işlevi izler." akışının tersidir. [2]
"İster süzülen kartal, ister açmış elma çiçeği, toprağı süren beygir, şen kuğu, dallanan meşe, dolambaçlı dere, güneşin tüm akışının üzerinde sürüklenen bulutlar... Biçim her zaman işlevi izler, kural budur." -Louis Henry Sullivan
İleri dönüşümle hala atık ürettiğimizden hafifletici bir çözümdür. Tasarımcılar ürünleri tasarlarken kullanım sonrasında ürünlerden mümkün olan en iyi değeri elde edecek şekilde ürünün ömrünün sonunu da tasarlamalıdır. Bu sayede atık ile ne yapılacağı da netlik kazanır; "atık" kavramı elimine edilebilir. [1]
"Al-yap-at" formundaki doğrusal ekonomiden "ödünç al-kullan-geri ver" formundaki döngüsel ekonomiye geçiş gereklidir. Döngüsel ekonomi, sıfır atık veya beşikten beşiğe (cradle to cradle) ekonomisi olarak da anılır.
“Döngüsel Ekonomiye geçmezsek, gezegen için oyun biter; toplum için oyun biter”
Filmi 1. Jurgen Bey - Droog
Tree-Trunk Bank
Jurgen Bey, devrilmiş bir ağacın gövdesine bronz döküm antik sandalye sırtlarının sıkıştırıldığı bankı Oranienbaum parkı için tasarladı.
Jurgen Bey, ağaçların yerel olarak erişilebilir olduğu yerlere ağaçları taşımanın gülünç olduğunu belirtiyor. Bu nedenle sadece koltuk arkalıkları satılıktır.
2. Anna Borman
Reline Beyaz Seramik
Reline sofra takımı terk edilmiş, atılmış beyaz seramikten rastgele bardak, tabak-çanak parçalarını yeniden kullanarak bir tek pembe çizgi ile "takım" haline getirir. Bu basit çizgi parçanın birçok açısından görünecek konumdadır. Çizgilerin başlangıç ve bitiş konumlarına "geri dönüşüm" simgesi de eklenmiştir. Tüm parçalar benzersiz ama uyumludur.
3. Tobias Rockenfeld - Droog
Creatures - Yaratıklar
Özellikle çocukları atık malzemelerle yapılabilecekleri keşfetmeye teşvik etmek amacıyla tasarladığı bu koleksiyondaki yaratıklar doğadan, evden, çöpten gelen diğer malzemelerle birlikte parçalara ayrılmış eski ve kırık oyuncaklardan yapılmıştır.
"Yüzebilen, ışıklarını açıp kapatabilen, araba kullanabilen, uçabilen, havada durabilen, emekleyebilen, kuş tüyü çırpabilen, dans edebilen ve gülebilen 18 eşsiz Yaratık!"
4. Oki Sato - NENDO
Cabbage Sandalye
Lahana Sandalye 21_21 Design Sight'ın 1.yılı için düzenlenen bir sergi için küratör ve moda tasarımcısı Issey Miyake'nin isteği üzerine tasarlandı: pileli kumaş üretimi sırasında büyük miktarlarda üretilen ve genellikle istenmeyen bir yan ürün olarak terk edilen pileli kağıttan mobilya.
Asıl kağıt üretim sürecinde eklenen reçineler ile güç kazanan kağıt kumaş aldığı formu hatırlayabilmesi ile pileler-kıvrımlar sandalyeye esneklik ve yumuşaklık katar.
Moda tasarımcısı Issey Miyake'nin de tasarımlarının çoğunda kullanılan kumaşın rulosunun katmanları eklenen reçinelerle esnek hale getirildiğinde bu sert kağıt "doğal" görünüm kazanıyor.
Nendo, 30 Mart - 6 Temmuz 2008 tarihleri arasında Tokyo'da 21_21
Design Sight'ta gerçekleşecek olan Issey Miyake'nin
küratörlüğünü yaptığı XXIst Century Man sergisi için
Oki Sato tarafından Lahana Sandalyesi tasarlandı.
Sandalye, kumaşlar rulo haline getirilerek çivi ve vida kullanılmadan üretildiğinden bu basit üretim süreci, dağıtımı da basitleştirdi. Kullanıcıya kompakt rulo kumaş olarak gönderilip, kullanıcının evde katları kesip açarak sandalyenin üretim sürecine katılması Ikea efekti yaratıyor. Üretim ve dağıtım maliyetleri oldukça düşük olan bu "ilkel" tasarım istenmeyen yan ürünleri kullanarak "21.yüzyıl insanı"nın çevresel kaygılarını yatıştırıyor.
Kağıt bir silindir şeklinde sarılır ve katmanların birer birer
soyulabilmesi için bir tarafı dikey olarak yarıya kadar kesilir.
5. Jos van der Meulen
Kağıt Torba
Paperbag Klasik, Goods isimli Hollandalı tasarım markası için Jos van der Meulen tarafından tasarlandı. Bu çevre dostu dayanıklı kağıt torbalar kullanılmayan reklam afişlerinden Meulen tarafından atölyesinde üretildi.
Jos van der Meulen, gündelik atık ürünlere yeni işlevler kazandırarak tasarladığı yeni tüketici ürünleriyle tanınır. Malzemeleri yeni, farklı uygulamalarda kullanmak üzere özelliklerini araştırır.
Kağıt Torba katlanmış olarak teslim edilir ve ekteki talimatlara
göre kolayca açılabilir. Sağlam bir çöp kutusu, küçük bir çamaşır
sepeti...
6. Tejo Remy
Tejo Remy, Hollanda'da Rene Veenhuizen ile birlikte ürün, iç mekan ve kamusal alan tasarımcısı olarak çalışıyor. Her şeyi malzemesi olarak gören Remy, mevcut bilgileri, şartları ve ürünleri toplumsal irtibatı artıracak veya bir hikaye anlatacak ve çevresi ile var olan yeni hallere dönüştürür.
Süt Şişesi Lambası
Şişeler tıpkı küfelere dizildiği gibi konumlanmıştır: bir düzine. Süt Şişesi Lambası, MoMA New York City ve San Francisco Modern Sanat Müzesi dahil olmak üzere çok sayıda müze koleksiyonunda yer almaktadır.
Süt Şişesi Lambası (Milkbottle Lamp): 12 süt şişesi, 15W ampul
(110V), paslanmaz çelik.
Tejo Remy, Droog ile Felemenk Kavramsal Tasarım Akımı'nın öncülerindendir. Atık kumaşlardan Rag Sandalye, atık çekmecelerden ise Chest of Drawers (Kaotik Şifonyer) gibi önemli tasarımları vardır.
Bonus:
Soldan sağa: N+ew, Retape, SchubLaden.
N+ew, WEEE (waste electrical and electronic equipment)
yani atık elektrik ve elektronik ürünlerden oluşan bir oturma elemanı
enstalasyonudur. Retape, analog teknolojinin yerini
dijitalin almasıyla eski kasetler artık neredeyse hiç kullanılmıyor. Bu
kullanılmış kasetler ile manyetik bantlarla yapılan denemeler sonucunda el
çantası, laptop, telefon, gözlük çantaları gibi aksesuarları Lucrecia
Lovera tasarladı. SchubLaden, kullanılmış çekmeceleri
tamir etme, zımparalama, boyama, cilalama gibi işlemlerden geçirerek
bunlara uygun kasalar tasarlayıp bu çekmeceleri yeniden kullanarak
değerlendirdi.
"İyi yönlendirilmiş bir hayal gücü, büyük işlerin kaynağıdır." Çin Atasözü
1. ORDONEZ, Isabel, 2-RAHE, Ulrike, How Design relates to Waste: A Categorization of Concrete Examples, https://publications.lib.chalmers.se/records/fulltext/166772/local_166772.pdf https://www.semanticscholar.org/paper/How-Design-relates-to-Waste-%3A-A-Categorization-of-Pizarro-Rahe/7c712aa6f72f16f7f7e0ea00ba2539586ccef1d4
2. CRABBE, Anthony (2012) Upcycling: Where function follows form, in Israsena, P., Tangsantikul, J. and Durling, D. (eds.), Research: Uncertainty Contradiction Value - DRS International Conference 2012, 1-4 July, Bangkok, Thailand. https://dl.designresearchsociety.org/drs-conference-papers/drs2012/researchpapers/29
3. ALI, Nawwar Shukriah 2- KHAIRUDDIN, Nuur Farhana 3- ZAINAL ABIDIN, Shahriman, *"Upcycling: Re-Use and Recreate Functional Interior Space Using Waste Materials"*, https://www.researchgate.net/publication/269932497_Upcycling_Re-use_and_recreate_functional_interior_space_using_waste_materials https://www.designsociety.org/publication/34808/Upcycling%3A+re-use+and+recreate+functional+interior+space+using+waste+materials
4. McDonough 2- Braungart 3- Clinton, *The Upcycle: Beyond Sustainability-Designing for Abundance*. 2013.
5. ORDONEZ, Isabel, 2- KHAN, Amaltas, 3- TANDON, Puneet, 4- REXFELT, Oskar, Designing with Waste: Comparison of Two Practice-Based Education Cases, 2016. https://www.designsociety.org/publication/39059/DESIGNING+WITH+WASTE%3A+COMPARISON+OF+TWO+PRACTICE-BASED+EDUCATION+CASES
6. ABOUELSOUD, Aziza, *"Waste Design Using Experimental Design Techniques"*, Journal of Design Sciences and Applied Arts 1(1):116-124, 2021 https://jdsaa.journals.ekb.eg/article_70457_438fe27c4d06a25a4f0db4d8f065c7bf.pdf https://www.researchgate.net/publication/349121047_Waste_Design_using_Experimental_Design_techniques
7. REXFELT, Oskar, 2- ORDONEZ, Isabel, 3- RAHE, Ulrike, "*From Industrial Waste to Product Design"* https://www.academia.edu/11654792/From_Industrial_Waste_to_Product_Design https://publications.lib.chalmers.se/records/fulltext/167723/local_167723.pdf
https://greenempowermentproject.weebly.com/thoughts/what-is-upcycling-how-is-it-different-from-recycling
https://www.inexhibit.com/case-studies/design-recycling-vs-upcycling-whats-the-difference/
https://intercongreen.com/2010/02/17/recycling-vs-upcycling-what-is-the-difference/
https://www.fmlink.com/articles/missing-link-sustainable-reuse-recycling-building-products/
https://mcdonough.com/cradle-to-cradle/
http://www.closingtheloopfilm.com/
https://www.smow.com/blog/2014/07/unter-zwischen-im-ampelhaus-oranienbaum/
https://www.droog.com/?s=waste+material
https://www.droog.com/product/tree-trunk-bench/
https://www.droog.com/projects/tree-trunk-bench-by-jurgen-bey/
https://www.wright20.com/auctions/2020/10/champion-100/130
https://www.lauritz.com/en/auction/juergen-bey-three-bronze-casts-of-back-rests-of-a-tree-trunk/i5084353/
https://www.droog.com/projects/couleur-locale-for-oranienbaum-cultural-foundation-dessau-wa¶rlitz/
http://www.bormannundserman.de/
https://www.designboom.com/project/reline/
https://www.core77.com/posts/22754/ReLine-Recycled-Tableware-by-Anna-Bormann
https://www.droog.com/projects/creatures-by-tobias-rockenfeld/
https://www.nendo.jp/en/works/cabbage-chair-2/
https://www.moma.org/collection/works/120941
https://www.dezeen.com/2008/03/06/cabbage-chair-by-nendo/
https://www.artic.edu/artworks/213149/cabbage-chair
http://www.josvandermeulen.nl/product/259/
https://www.smukdesign.nl/en/winkel/brands/goods-en/paperbag-classic-paper-trash-can-jos-van-der-meulen/
https://www.moma.org/collection/works/3582
https://www.droog.com/product/rag-chair/
https://www.artsy.net/artwork/tejo-remy-rag-chair-1
http://www.remyveenhuizen.nl/work/furniture/ragchair
https://maddiecava101102.wordpress.com/2017/03/17/tejo-remy/
https://www.droog.com/product/chest-of-drawers/
https://www.moma.org/collection/works/3578
http://www.remyveenhuizen.nl/work/furniture/chest-drawers-you-cant-lay-down-your-memory
http://www.artnet.com/artists/tejo-remy-and-rene-veenhuizen/milk-bottle-lamp-JLoa6Wjizwk4PcD_ImZm4A2
http://www.remyveenhuizen.nl/work/products/milkbottle-lamp
https://www.droog.com/product/milk-bottle-lamp-single/
https://www.stardust.com/droogmilkbottle.html
bonuslar:
http://ralonso.com/?portfolio=new-2&lang=en
http://www.retape.de/?page_id=19
http://www.lucrecialovera.com/
https://www.schubladen.de/moebel/
