Yapım Tasarımcısı Kimdir?
Filmlerin, dizilerin ve tiyatroların görsel dilini oluşturan; kostümden makyaja, mekan tasarımından ürün tasarımına kadar görsel her olguya karar veren kişidir.
Senaryoyu okuduktan sonra belirlediği konsept doğrultusunda diğer birimler (sanat departmanı, görüntü yönetmeni, yönetmen, prodüktör) ile beraber setler, mekanlar, grafikler, aksesuarlar (prop), ışıklar, kamera açıları ve kostümler üzerinde çalışırlar. Prodüksiyon tasarımcıları filmlerde, tiyatrolarda ve dizilerde uzmanlaşma eğilimindedirler. Tiyatroda prodüksiyon tasarımına aynı zamanda set/sahne tasarımcısı da denir.
Prodüksiyon tasarımcısı, konsept tasarımcısıyla birlikte de çalışabilir veya konsept tasarımları, çizimleri kendisi de yapabilir. Aksesuarları, ürünleri, kendisi tasarlayabilir, özel olarak tasarlatabilir veya var olan tasarımları kullanabilir. Kısacası belirlenen konsept için gerekli olan adımları belirlemekle ve o adımları atmakla sorumludur.
Sanat Departmanı'nda:- Sanat Yönetmeni,
- Sahne Tasarımcısı,
- Sahne dekoratörü,
- Kostüm tasarımcısı,
- Aksesuar sorumlusu,
- Konstrüksiyon koordinatörü,
- Konsept tasarımcı (illüstratör),
- Grafik tasarımcı,
- Maket yapımcısı, yer alır.
Yapım tasarımcısı kararlarını yapımın bütçesine, tarihi dönemine,
hikayesine vs. göre almalıdır.
"Yapım tasarımcısı, setler için fikirler bulur ve bazı çizimler ve eskizler yapar. Yönetmenin bazı fikirleri olacağından, bizim durumumuzda George Lucas idi, kendisinin çalıştığı insanlar da birkaç eskizle çıkageldi. Setlerin nihai uygulaması yapım tasarımcısının sorumluluğundadır. Sanat yönetmeni... tasarımların yürütülmesine yardımcı olur çünkü bazen tasarımcının çeşitli yerleri görmek için seyahat etmesi gerekir. Bir Sanat Yönetmeni temelde yapım tasarımcısının sağ koludur.” - Norman Reynolds, Yıldız Savaşları IV sanat yönetmeni, Yıldız Savaşları V yapım tasarımcısı.
Popüler filmlerde ve dizilerde prodüksiyon tasarımcılarının ve sanat departmanının tasarım sürecine ve görsel dili tamamlamak için kullanılan ürün tasarımlarına bir göz atalım. 👁️🗨️
- 2001: Bir Uzay Destanı
Arthur C. Clarke'ın "Gözcü" adlı kısa öyküsünü okuduktan sonra Kubrick, gerçekten iyi bir bilim-kurgu filmi çekmek istediğini Clarke'a yazarken ilgisi olan konuları da belirtiyor: Akıllı dünya dışı yaşamın varlığı, Dünya'da yakın gelecekteki keşiflerin etkisi/etkisizliği, Ay'a ve Mars'a iniş yapan ve iki yıldızı keşfeden bir uzay sondası. İkilinin planı önce romanı oluşturup daha sonra bunu bir senaryoya uyarlamaktı. Kitap, filmden iki ay sonra yayımlandı.
Yapım Tasarımcıları: Harry Lange, Anthony Masters, Ernest Archer
Harry Lange'in 2001 için çizdiği eskizlerin derlendiği
kitap.
Harry Lange' in film için çalıştığı konsept eskizlerden birkaçı. 
Eskizler sonucunda kararlaştırılan tasarımlardan birkaçı.
Action Ofis Masası - George Nelson, Herman Miller için (1964): Ceviz
ağacından ve krom çelikten mobilya üreticisi H. Miller tarafından
üretildi. 
Model 042 Lounge Sandalye - Geoffrey Harcourt, Artifort için (1963):
Modern, çelik çerçeve ayaklı sandalye konferans odasında kullanıldı.
Djinn Sandalye ve Koltuk - Olivier Mourgue, Airborne için (1965):
Altmışların fütüristik anlayışını yansıtan bu ikonik sandalye ve
koltuk filmde Uzay İstasyonu 5'in lobisinde kullanıldı. 
Jacobsen Çatal Bıçak Takımı - Arne Jacobsen, Georg Jensen için
(1958): Bu fütüristik ve yalın çatal-bıçak takımı filmden on yıl
önce tasarlandı ve filmde Jüpiter Görevi'ndeki mürettebat
tarafından kullanıldı.
- Uzay Yolu
Uzay Yolu altmışlarda ırkçılığın dur durak bilmediği ve uzay çağı söylemlerinin bol olduğu bir dönemde yalnızca fütüristik görünümüyle değil aynı zamanda insan eşitlikçi bir tavır almasıyla da, oyuncuların birçok farklı ırktan olması ve devamlı rollerden birinde Afrikan-Amerikan bir kadın olması (Komutan Uhura) ile çağının ilerisindeydi.
Orijinal Seri'deki Atılgan köprüsü sanat yönetmeni Walter M.
Jefferies tarafından az bütçeyle, kısıtlı zamanda 1964'te (Aya
gidişin 5 sene ardından) organizasyon, fonksiyonellik ve yalınlık
anlayışıyla tasarladı.
Orijinal Seri'nin yapım tasarımcılığını yapan Walter Jefferies'in ardından 1987-2005 yılları arasında, Uzay Yolu evreninde üç dizinin ve altı filmin baş yapım tasarımcısı Herman Zimmerman idi. Uzay Yolu külliyatının görsel dilinin tutarlı ve sağlam olabilmesi için başka tasarımcılarla/illüstratörlerle Atılgan modelleri, uzay üsleri, Atılgan köprüsü ve mühendisliği üzerinde çalıştı.
Andrew Probert, 1978'de Roddenberry tarafından işe alındı.
Orijinal Seri'den sonra Uzay Yolu: Yeni Nesil (TNG) için her şey
yeniden düşünülmeli, planlanmalı ve yeniden tasarlanmalıydı.
Atılgan-D'nin ana köprüsü dahil olmak üzere iç mekanlar Uzay
Yolu evreninde gelişen teknolojiyi yansıtabilmesi adına yeniden
tasarlandı.
Tulip Sandalye, Eero Saarinen tasarımı, Knoll için (1957): Lale
bitkisini taklit eder; geleneksel sandalyenin ayaklarını tek bir
gövdeyle desteklemeye indirgeyerek lale yaprağının silüetinden
faydalanır. Döner tabanlı versiyonu ve koltuk modeli de
bulunmaktadır. 
President Lounge Sandalye 265, Steen Ostergaard tasarımı, CADO için
(1968): 1960'larda uzay çağı tasarımcılarından Ostergaard
tasarımı sandalye hem iç mekanda hem de dış mekanda
kullanılabiliyor. Bu sandalye aynı zamanda Houston Texas'taki
roket üssünde kullanılıp roketler fırlatıldığında hareket etmemesi
için zemine kalıplanmıştır.
- Yıldız Savaşları
George Lucas'ın, Kurosawa'nın Gizli Kale (Hidden Fortress) filminden esinlenerek yarattığı bilim-kurgunun alt türü uzay operası filmi gerek John Williams'ın müzikleriyle gerekse karakterleri, uzay gemileri, araçları, droidleri ile akılda kalıcı.
Yıldız Savaşları'na kadar bilim-kurgu filmleri hep el değmemiş, "parlak"tı. Yıldız Savaşları'nda ise parlak İmparatorluk'a karşı asilerin ve sivillerin araçları, droidleri ve kendileri paslı, tozlu, zarar görmüştü. George Lucas "geçmişi olan bir gelecek" istiyordu.
Serinin ilk filmi Yıldız Savaşları IV: Yeni Bir Umut (A New Hope)'un yapım tasarımcısı John Barry ve sanat yönetmenleri Norman Reynolds ile Leslie Dilley idi. İkinci filmi V: İmparator (The Empire Strikes Back)'un ve üçüncü film VI: Jedi'ın Dönüşü (Return of The Jedi)'nün yapım tasarımcısı görevini Norman Reynolds üstlendi.
Mimarlık mezunu John Barry Otomatik Portakal (Clockwork Orange), Superman gibi filmlerin de yapım tasarımcısıdır. Mimarlık mezunu Leslie Dilley ise Kutsal Hazine Avcıları (Raiders of the Lost Ark) ve Yaratık (Alien) gibi filmlerin de sanat yönetmenidir.
Kısıtlı bütçeden dolayı mümkün olduğu kadar hazır ürünler kullanıldlı. 2.Dünya Savaşı'ndan kalma hurda Rolls-Royce uçakları (bir uçak 50 pound civarı idi) ve motorları setin çoğunluğunda kullanıldı.
Yapım tasarımcısı John Barry röportajda “Binlerce pound değerinde uçak hurdası aldık ve parçalara ayırdık. Bu çok karmaşık yontulmuş formları yapmak için yapılması gereken çizimin karmaşıklığını hayal edebilirsiniz. Ancak bir jet motorunu parçalara ayırdığınızda harika şeyler elde edersiniz.”
Beşinci fotoğraf: Tasarım ekibi, 1976. Soldan Sağa: Roger Christian,
Leslie Dilley, John Barry, Bill Welch, Norman Reynolds. 
Işın kılıçları üzerine: “Birkaç Graflex fotoğraf makinesinin flaş
tabancası (flashgun) tutacağı buldum. Mükemmellerdi, ağırlardı ve
flaşı ateşlemek için kırmızı bir düğmesi vardı. Ofisimde süper
yapıştırıcıyla oturdum, sapın çevresine bir T-şerit yapıştırdım,
ucuna bir D-halkası koydum ve bir hesap makinesinin parçalarını
yapıştırdım. Ağırdı ve güzel görünüyordu. Sanırım yaklaşık 8
sterline yaptım." -Roger Christian 
George Lucas bir röportajda: "Öne çıkmayan sahne
dekorları/aksesuarlar yapmaya çalışıyorum. Her şeyi doğal, günlük,
neredeyse 'Bunu daha önce gördüm' dedirtecek şekilde yapmaya
çalışıyorum." dedi. Bunun üzerine Roger Christian gerçek
silahları modifiye etmeyi önerdi; çünkü kullanılmış ve doğal
durabileceklerinin yanı sıra bütçe dostuydu. 
R2-D2 için Ralph McQuarrie ve Norman Reynolds'ın tasarımları
doğrultusunda üretimiyle Roger Christian ilgilendi. Eline geçen
herhangi bir planı gerçeğe dönüştürmeyi başarabilen, Monty Phython
için aksesuarlar üretmiş marangoz Bill Harman ile anlaştılar.
Kontrplak ve 1940'lardan bir lambanın tepesiyle üretildi. C-3PO
ise bu kadar şanslı değildi... Liz Moore ile Brian Muir tarafından
yapıldı. Eli çekimden bir gece önce tamamlanabildi.
Ralph McQuarrie ile çalışan Barry, detaylı fütüristik görünümlü
binalar yerine fonksiyonel ve dikkat çeken mimari yapılar ile gerçek
mekanlar yarattı. Tattooine'deki yapılar, Tunus örnek alınarak
oluşturuldu. Üstelik Luke'un evi aslen Tunus'ta bir otel. 
Millennium Falcon, duvarlar, borular, parçalar ve hurda
yığınlarından yapılması gemiye işlevsel ve kullanılmış görüntüsü
kazandırdı.
Norman Reynolds'ın eskizleri. Üstte soldan sağa:
İmparator'un tahtı eskizlerinden (Jedi'ın Dönüşü), Darth
Vader'ın Meditasyon Odası (İmparator). Meditasyon Odaları güç
hassasiyeti olan varlıkların derin düşüncelere dalmasını sağlayan
odalardır. 
Sol üstten saat yönünde: Blockade runner corridor, R2-S2, Millennium
Falcon kokpit ve iniş aracı.
- Geleceğe Dönüş
Robert Zemeckis'in yönettiği filmin yapım tasarımcısı Lawrence G. Paull mimarlık mezunu, birçok aksiyon, fantastik ve bilim-kurgu filmlerinin arkasındaki yaratıcı isimdir. Geleceğe Dönüş'ün yanı sıra Bıçak Sırtı'nın da yapım tasarımcısıdır.
Geleceğe Dönüş'ün zaman yolculuğu temasını ve 1950ler - 1980ler - yakın gelecek zaman üçlüsünün görüntüsünü yansıtmak için kurduğu sanat departmanında büyük isimler yer almaktadır. Filmin ana unsuru olan DeLorean arabanın tasarım sürecini Andrew Probert'ün illüstrasyonları ve zaman makinesinin bütçe sıkıntısından dolayı Mercedes Benz 300SL yerine DeLorean arabada olması kararının ardından Ron Cobb sürdürmüştür. İyi bir araç olduğu düşünülmeyen DeLorean araba neyse ki paslanmaz çelik gövdesiyle fütüristik tasarımıyla film için uygundu, tabi yine de içinde bir zaman makinesi olduğunu belli etmemesi gerekiyordu.
“Cobb ayrıldığında, yapımcılar Ron'un bir araya getirdiği şeylerin çoğunu beğendiler, ancak tasarımın tamamlanmış olduğunu düşünmediler. Eskizlerimi gözden geçirdiler ve Steven (Spielberg), Ron'un fikirlerini temel alarak sürece devam etmemi önerdi." -Andrew Probert.
DeLorean için Probert'ün illüstrasyonları ve Ron Cobb'un
eskizleri.
"...Cobb'un zihninin filme bir diğer önemli katkısı, zaman yolculuğunun gerçek biçimiydi. Konsepti, arabayı bağlı bobinler tarafından oluşturulan manyetik alanla çevrelemek, onu uzay ve zamanın dışında bir yere göndermek ve şoförün istediği herhangi bir zaman geri getirmekti. (Zaman makinesi çalıştığında) Arabadaki buzlanmanın “Tanrım neredeler?” ürkütücülüğünü artıracağını düşündü." -Andrew Probert.
Çekimlerde kullanılması üzerine üç farklı DeLorean üretilmesi için Universal Stüdyoları, Filmtrix şirketi ile anlaştı: bütün fonksiyonel elektrik devrelerini barındıran ve en çok kullanılan; özel efekt çekimlerinde ve dublör olarak kullanılan; yalnızca aracın içinde yapılacak çekimler için sadece içinin dekore edildiği üç araç.
Marty McFly'ın İkonik Ayakkabısı
Robert Zemeckis'in fütüristik bir ayakkabı tasarımı istemesi üzerine, Geleceğe Dönüş 2 filminde kullanılan Tinker Hatfield ve Tiffany Beers tasarımı kendi kendine bağlanan ayakkabı "Power Laces" yalnızca 30 saniye gözükmesine rağmen etkisi uzun sürdü. Filmden 25 sene sonra ise Beers ve ekibi ile gerçeğe dönüştürüldü.
Filmde kullanılan model gerçekte bu kadar iyi çalışmıyordu tabi. Aydınlatma için büyük bir batarya takıldı ve bağcıklar adeta manuel olarak çekildi.
- Bıçak Sırtı
Philip K. Dick'in "Androidler Elektrikli Koyun Düşler Mi?" kitabından uyarlanan, yapım tasarımcısı ve sanat yönetmeni Lawrence G. Paull olan film Bıçak Sırtı, 1982 yılında en iyi sanat yönetimi dalında Oscar adayı ve en iyi yapım tasarımı dalında BAFTA adayı oldu.
Endüstriyel duman ve asit yağmurları içindeki gökdelenler ve insanlara hizmet etmesi için üretilen replikantlarıyla distopik 2019 Los Angeles'ının tasviri hem görkemli hem de tedirgin edici. Bu vizyon Ridley Scott'ın Edward Hopper imzalı "Nighthawks - Gece Kuşları resminden ve çizgi roman dergisi Heavy Metal'dan esinlenmesiyle oluştu. Endüstriyel ve konsept tasarımcı Syd Mead de film için bu dergiden feyz aldı.
Filmin mimarisi fütürist İtalyan mimar Antonio Sant'Elia'nın işlerinden etkilendi. Aynı zamanda Fritz Lang'in Metropolis filmiyle de mimari tasarım paralellikleri mevcut. Bıçak Sırtı'nda, insanlar ve hizmetkar replikantlar arasındaki, sınıf çatışması Metropolis filminde de odak noktası.
Konsept Tasarımlarını yine Syd Mead'in yaptığı bireylerin
android mi yoksa insan mı olduklarını ölçen makine Voight-Kampff,
Alan Turing'in makiensi ile benzerlik gösteriyor. Kitapta
Voigt-Kampff olarak adı geçiyor.
Soldan sağa illüstrasyonlar: Syd Mead, Daniel Brown, Enrique Pérez.
Endüstriyel ve Konsept Tasarımcı Syd Mead'in Bıçak Sırtı için
çizdiklerinden birkaçı. Syd Mead, Aliens ve Tron gibi bilim-kurgu
filmlerinin de konsept tasarımcılığını yapmıştır. Araç
tasarımlarıyla bilinir ve görsel fütürist olarak tanımlanır. 
Dazor UFO Lamba, Gerald Thurston (1940lar): Filmin Future Noir
havasını yansıtabilmek için Deckard'ın evinde çok az tavan
aydınlatması kullanıldı veya hiç kullanılmadı. Sadece bu kitsch
lamba birkaç kez kullanılarak karanlık bir ortam elde edildi. Aynı
zamanda Mad Men dizisinde de sıkça kullanıldı. 
Argyle Sandalye, Charles Rennie Mackintosh, Glasgow'daki Arglye
Sokak'ın Çay Odaları için (1897): Charles Rennie
Mackintosh'un en bilindik tasarımlarından meşe Argyle Sandalye
Blade Runner filminde, Star Trek: TNG dizisinde, Dr. Who dizisinde
kullanıldı.
"Tüm o anlar zaman içinde kaybolacak, yağmurdaki gözyaşları gibi."
https://www.prospects.ac.uk/job-profiles/production-designer-theatre-television-film
https://www.zacuto.com/what-is-art-direction#:~:text=If a Production Designer oversees,of the nitty gritty bits.
https://study.com/articles/production_designer_job_description_duties_salary.html
https://www.nyfa.edu/student-resources/what-does-a-production-designer-do/
https://www.screenskills.com/careers/job-profiles/film-and-tv-drama/craft/production-designer/
https://www.junglesoftware.com/great_articles/What-does-a-Production-Designer-Do.php
https://www.nytimes.com/2017/09/13/t-magazine/entertainment/production-designers-film-movies.html
https://www.cbc.ca/arts/welcome-to-wakanda-how-black-panther-s-production-designer-created-a-world-never-seen-on-film-1.4526309
https://www.dezeen.com/2019/02/23/oscars-academy-awards-production-design/
https://www.nfi.edu/production-design/
2001
https://filmandfurniture.com/product/action-office-desk-by-george-nelson-for-herman-miller-1964/
https://filmandfurniture.com/product/djinn-chair-olivier-morgue-2001-space-odyssey/
https://filmandfurniture.com/product/djinn-sofa-by-olivier-mourgue/
https://filmandfurniture.com/product/jacobsen-cutlery-seen-2001-space-odyssey/
https://filmandfurniture.com/product/model-042-lounge-chairs-by-geoffrey-harcourt-for-artifort-set-of-2-vintage/
https://www.openculture.com/2015/07/difference-between-stanley-kubricks-arthur-c-clarkes-2001-a-space-odyssey.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Lange_(film_designer)
https://www.amazon.co.uk/The-2001-File-Landmark-Science/dp/0957261020
http://www.illustratedfiction.com/concept-art/harry-langes-designs-for-kubricks-2001-a-space-odyssey/
https://en.wikipedia.org/wiki/Technologies_in_2001:_A_Space_Odyssey
https://en.wikipedia.org/wiki/2001:_A_Space_Odyssey_(film)#Design
Uzay Yolu
https://filmandfurniture.com/2019/07/outstanding-spaceship-interiors-in-film-chosen-by-design-and-film-experts-to-mark-the-moon-landing-anniversary/
https://filmandfurniture.com/product/argyle-chair-by-charles-rennie-mackintosh/
https://filmandfurniture.com/product/president-lounge-chair-265-by-steen-ostergaard/
https://filmandfurniture.com/product/tulip-chair/
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Star_Trek_production_staff
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Star_Trek_production_staff#Other_staff
https://forgottentrek.com/designing-the-next-generation-bridge/
https://trekmovie.com/2018/05/23/exclusive-star-trek-set-tour-planning-next-generation-expansion-opening-film-academy-in-fall/
https://trekmovie.com/2012/10/26/save-the-bridge-a-behind-the-scenes-look-at-the-project-to-restore-the-enterprise-d-bridge/
https://treknews.net/2012/08/16/star-trek-fan-to-restore-original-enterprise-d-bridge-set/
https://memory-alpha.fandom.com/wiki/Star_Trek:_The_Original_Series
https://memory-alpha.fandom.com/wiki/Herman_Zimmerman
https://en.wikipedia.org/wiki/Herman_F._Zimmerman
Yıldız Savaşları
http://www.lesliedilley.com/
http://www.lesliedilley.com/star-wars.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Leslie_Dilley
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Barry_(set_designer)
https://en.wikipedia.org/wiki/Star_Wars_(film)#Design
https://starwars.fandom.com/wiki/John_Barry
https://www.starwars.com/news/from-concept-to-screen-the-millennium-falcon
https://blahmovies.files.wordpress.com/2010/05/millennium_falcon_interior1.jpg
https://moviemaker.com/john-barry-won-an-oscar-for-star-wars-then-he-worked-on-a-disaster/
https://www.bbc.com/news/uk-england-34989035
http://markwestwriter.blogspot.com/2017/06/star-wars-at-40-part-6-production-design.html
https://cinefex.com/blog/roger-christian-lightsabers-space-tugs/
https://www.esquire.com/entertainment/movies/a28570/star-wars-roger-christian/
https://www.denofgeek.com/movies/star-wars-a-new-hope-unsung-heroes/#ixzz49F15wQ9e
http://starwarsmodern.blogspot.com/2012/11/thoughts-on-episode-vii-learning-from.html
https://starwarsinterviews.com/star-wars-crew/gavin-bocquet-production-designer/
Geleceğe Dönüş
https://www.syfy.com/syfywire/set-designer-lawrence-g-paull-obituary
https://productiondesign.eu/2014/02/22/back-to-the-future-1/
https://en.wikipedia.org/wiki/Back_to_the_Future#Design
http://www.newsfour.ie/2015/10/cinema-roundup-october-16th/
https://backtothefuture.fandom.com/wiki/Nike_MAG
https://www.spotern.com/en/spot/movie/back-to-the-future-part-ii/52404/the-fameusues-nike-air-mag-of-marty-mcfly-michael-j-fox-in-back-to-the-future-ii
https://www.spotern.com/en/spot/movie/back-to-the-future-part-ii/55300/the-sneakers-of-the-future-nike-air-mag-marty-mcfly-michael-j-fox-in-back-to-the-future-2
https://abcnews.go.com/Sports/story-nikes-lacing-back-future-inspired-shoes/story?id=43903686
Bıçak Sırtı
https://filmandfurniture.com/product/argyle-chair-by-charles-rennie-mackintosh/
https://filmandfurniture.com/product/dazor-saucer-lamp-vintage/
http://www.byaccidentordesign.com/design-blog/tears-in-rain-blade-runner-mackintosh/
https://www.instagram.com/p/CM3W8-qFYjg/
https://sydmead.com/project-history/
https://www.imdb.com/name/nm0667223/awards?ref_=nm_ql_2
https://www.theguardian.com/artanddesign/2009/nov/05/architecture-film-riba
https://www.vulture.com/2017/10/why-is-blade-runner-the-title-of-blade-runner.html
https://dribbble.com/shots/4244310-Sci-Fi-UI-8-Voight-Kampff-Test
https://bladerunner.fandom.com/wiki/Voight-Kampff_test
https://bladerunner.fandom.com/wiki/Syd_Mead
https://www.theguardian.com/artanddesign/2009/nov/05/architecture-film-riba
https://en.wikipedia.org/wiki/Blade_Runner#Design
https://gizmodo.com/lawrence-g-paull-oscar-nominated-visionary-behind-bla-1839880954
https://www.syfy.com/syfywire/set-designer-lawrence-g-paull-obituary
