İkonik Masa Lambası Tasarımları

ATOLLO MASA LAMBASI

Bir silindir, bir koni ve bir yarım küre.

1977’de Vico Magistretti tarafından tasarlanan Atollo masa lambası için işlevsel bir nesnenin mükemmel oranlara sahip soyut bir heykele dönüşümüdür desek yanlış olmaz.

Yarım küre, silindire o kadar ince bir elemanla bağlanır ki lamba açıkken üst kapak neredeyse havada asılı gibi görünür. Difüzör ışığı tabanın üst konik kısmına yansıtır.

Magistretti, Atollo Lamb ile hiçbir şeyin eklenemeyeceği ve hiçbir şeyin çıkarılamayacağı bir lamba tasarlayarak en uç senteze ulaşmıştır.

Benim için çizim, nesnenin özünü, ruhunu ifade etmektir. -Magistretti

PİPİSTRELLO MASA LAMBASI

Pipistrello lambası, yeni plastikler ve plastik kalıplama tekniklerinin akla gelebilecek hemen hemen her şekli oluşturmayı mümkün kıldığı 1960'larda Aulenti tarafından tasarlanan lambalardan biridir. Armatürün adı Pipistrello, İtalyan yarasa kelimesinden gelir. Yarı saydam, yanardöner malzeme yandığında dağınık bir ışık sağlar. Gölge parlıyor, yukarı doğru yumuşak bir ışık ve aşağıda çalışmak veya okumak için daha parlak bir ışık veriyor. Çok yönlülük ve çoklu işlev de Aulenti'nin tasarımının temel unsurlarıydı. Burada bir masa lambası yüksekliğinde yapılandırılan orta metal direk üç bölümden oluşur. Direk, formun masa lambası veya alçak zemin lambası olarak kullanılmasına izin verir. Pipistrello lambanın işlevsel ancak etkileyici formu, pop çağının bir tasarım simgesi haline gelmiştir.

PANTHELLA MİNİ MASA LAMBASI

Verner Panton’un 1971’de Louis Poulsen ile ortaklaşa geliştirdiği bu masa lambası 2 yönüyle dikkat çeker: Formunun ışık dağılımına etkisi ve renk seçenekleri.

Işık, içerisinde bulunduğu yarım küreden, kullanılan malzemesinden ötürü odaya dağılamaz ve altındaki trompet şeklindeki gövdeye yansıma yapar. Bu yansıma ile ışık yüzeyden oda içine doğru dağılarak yayılır ve mekan içerisinde normalden daha yumuşak bir aydınlanma sağlar.

Verner Panton’un dünyasının 2 temel unsuru vardı: Renk ve hayalgücü. Panton’un ölümünden önce çalıştığı Danimarka’daki son sergisi ‘’ Işık ve Renk’’ te 8 adet farklı renkte oda yer almaktadır. Panton’un sergide renklerin kullanımı üzerine yaptığı çalışmalar için seçtiği bu 8 renk daha sonrasında Panthella Lamp’lerin renk seçenekleri olmuştur.

ANGLEPOİSE MASA LAMBASI

İngiliz markası Anglepoise’ in masa lambası hikayesi 1931'de, otomotiv mühendisi George Carwardine'in yaylar, kranklar ve kollar kullanarak ağırlıkları dengelemek için teorik bir konsept geliştirmesiyle başladı. Carwardine, aile şirketi Herbert Terry and Sons Ltd. tarafından geliştirilen 'sabit gerilim' kalitesine sahip özel yaylar kullanarak, nihai esnekliği mükemmel dengeyle birleştirebilen mafsallı bir görev lambası yaratmanın yollarını tesadüfen buldu. Bir patent başvurusu yapıldı ve 1933'te ilk dört yaylı Anglepoise lambası piyasaya sürüldü. Anglepoise tasarımının ve patentinin önemli bir özelliği, tüm yayların (üç veya dört) tabana yakın yerleştirilmesidir. Tasarım, diğer şirketler tarafından, genellikle basitleştirilmiş ama kapsamlı bir şekilde kopyalandı ve halen kullanılıyor.

İkinci Dünya Savaşı'nın standart Anglepoise üretimi üzerinde zararlı bir etkisi olmasına rağmen, Terry Spring Şirketi hedeflerini savaş çabalarına fayda sağlayacak şekilde değiştirdi ve sonuç olarak bombardıman uçakları için Anglepoise lambaları üretmeye başladı. Anglepoise web sitesine göre, bunlar o kadar iyi üretildi ki, 1985'te İskoçya'daki Loch Ness'ten düşen bir Vickers Wellington bombardıman uçağı kurtarıldığında, lamba yaklaşık kırk yıldır suya batırılmış olmasına rağmen yeni bir pil verildikten sonra hâlâ çalışıyordu.

WAGENFELD MASA LAMBASI

MT8 masa lambası, bir aydınlatma ikonu olduğu gibi aynı zamanda da bir Bauhaus ikonudur. MT8, Wagenfeld masa lambası olarak da bilinmektedir ve bu isim tasarımcısının adından gelir. Lambanın tasarımcısı Wilhelm Wagenfeld, Bauhaus’a kalfa olarak kabul edildiğinde henüz 24 yaşındaydı ve aynı yıl bu tasarımı yapmıştı. Wagenfeld bu modeli, Bauhaus anlayışına göre endüstriyel ürün karakterine uygun bir şekilde yaratıp üretimini zanaatkarlık temelinde el yapımı yapmıştır. Lamba, ilk olarak Bauhaus'un metal atölyesinde Làszló Moholy Nagy'nin rehberliğinde üretilmiştir. Zaman içinde bazı değişiklikler yapılsa da, lambanın temel bileşenleri - yuvarlak plaka, silindirik boru ve küresel bir gölge - hiç değişmedi.

Wagenfel’in başarısı lambanın oranları ve işlevsel netliği için dengeli çözümünde belirgindir. Aslında lambayı sadece bir masa lambası olarak değil yaşam alanlarının aydınlatılması için çok amaçlı bir lamba olarak tasarlamıştır.

BANKER MASA LAMBASI

Tasarımla ilgilenen ilgilenmeyen herkesin hayatının bir yerinde mutlaka denk geldiği bir masa lambasıdır. Özellikle Amerikan film ve dizilerinde sıkça yer almıştır. ( ‘’Se7en’’, “Batman Begins”, ‘’The Silence of the Lambs’’, ‘’Breaking Bad’’ vb.) Lamba, bankalar ve kütüphaneler arasında sıklıkla mevcut olduğundan dolayı Hollywood set tasarımcıları, bir banka veya kütüphane için bir set oluştururken genellikle bu lambadan yararlandılar. Hatta o kadar çok yararlanmışlardır ki Facebook’ta Banker masa lambası için "yeşil lamba gözlemcileri derneği" adında gruplar bile kurulmuştur.

Popüler kültürde sık sık ortaya çıkması, büyük ölçüde tarihi ve yaydığı yeşil ışığın psikolojik olarak yatıştırıcı ve gözler için rahat olduğu inancıyla ilgilidir. Bankacılar, kütüphaneler, mahkeme salonları ve benzeri yerlerde onu bu kadar popüler yapan şey buydu.

Lambanın hikayesi aslında, Amerikalı mühendis Harrison D. McFaddin'in “abajurlar için yeni, orijinal ve dekoratif bir tasarım” için patent başvurusunda bulunduğu 1909 yılına uzanıyor. Patenti onaylandıktan sonra aynı yıl H.G McFaddin & Co. tarafından üretilen ilk lamba ile lamba hızla üretime girdi.

Zümrüt difüzör, pirinç tabanlı veya pirinç kaplı bir tabana sahipti ve beyaz kasalı camın üzerine yeşil bir gölge tutuyordu. Gölge, diğer mevcut renklerde olsa da, en popüler hale gelen yeşil cam gölge olmuştur. Neticede zümrüt yeşili rengiyle son derece ayırt edici bir lambaya dönüşmüştür.

TACCİA MASA LAMBASI

Achille ve Pier Castiglioni kardeşler tarafından 1962 yılında tasarlanmış ve İtalyan Flos tarafından üretilmiştir.

Castiglioni kardeşler genellikle bizim bakış açımıza meydan okuyan tasarımlar yaratmışlardır. Baş aşağı asılı bir lamba yanılsaması veren Taccia masa lambası bunun ilham verici bir örneğidir.

İlk bakıştaki lambanın tavana doğru ışık verdiği düşünülmektedir ama aslında Taccia masa lambası üzerinde olduğu zemini aydınlatır. Lambanın amplülü, cam difüzörün altında yer alan gövdenin içindedir. Gövdenin içindeki ampülden gelen ışık camın opak kapağından yansıyarak zemine denk gelir. Aynı zamanda parabolik bir şekle sahip olan cam difüzör yön değiştirebilir.

Boyutunun avantajı nedeniyle hem zemin hem de şifonyer üzerine yerleştirilebilir.

SNOOPY MASA LAMBASI

Lamba, 1967 yılında İtalyan kardeşler Achille ve Pier Castiglioni tarafından tasarlanmıştır . Tasarımları arasında yukarıda bahsettiğimiz Taccia masa lambasının da olduğu bu ikili, basitliği eğlenceyle birleştirmenin yanı sıra nesnelerin gerçek hayatta nasıl kullanıldığına yakından dikkat etmesiyle bilinir. 1967 yapımı bu tasarım, şeklini ve adını sevilen çizgi film karakterinden alıyor. 2003 yılında yeni teknolojiyle güncellenen Snoopy Lamba, lambanın hafif açılı mermer tabanında mükemmel bir denge içinde duran bir cam disk ve emaye reflektör aracılığıyla doğrudan, kısılabilir ışık verir.

ECLİSSE MASA LAMBASI

Eclisse masa lambasının hikayesi 1965’te Milano metrosunda başlar. Aynı zamanda yukarıda bahsettiğimiz Atollo masa lambasının da tasarımcısı olan lambanın tasarımcısı Vico Magistretti, Victor Hugo’nun "Les Misérables" romanında anlatılan Valjean’ın fenerini hayalinde canlandırıyordu. Bir an romandaki hırsızın fenerini masa lambasına dönüştürmeye karar verdi. Metro biletini aldı ve tasarım konseptini unutmamak için bir eskizler yaptı.

Eclisse, hem biçimsel hem de teknik özellikleriyle adından da anlaşılacağı gibi, doğrudan veya dağınık ışık veren ve kavramı astronomiden türetilen bir masa lambasıdır. Dönen küre sayesinde ışık kaynağının karartılıp yoğunluğunun ayarlanmasına olanak sağlar. Ekran kapatıldığında ışık kaynağı tamamen örtülür ve geriye tam bir tutulmayı andıran dış parıltı kalır.

Artemide tarafından üretilen bu lamba toplamda 3 yarım küreden oluşur: taban, sabit dış kabuk ve hareketli dış kabuk.