Uzaktan tasarım eğitimi hakkında hocalarımıza soruları yönelttik. Cevaplar bizim için çok değerli, sizler için de öyle olacağını umuyoruz. Hocalarımızın geleneksel tasarım yöntemleriyle çalıştıklarını ve bu alanda uzmanlaştıklarını bilmeniz de faydalı olacaktır.
Sıdıka Rodop
Dr. Öğr. Üyesi
Marmara Üniversitesi
Esin Düzakın
Dr. Öğr. Üyesi
Marmara Üniversitesi
Zeynep k. Bingel
Dr. Öğr. Üyesi
Marmara Üniversitesi
1. Geçmiş bahar dönemini uzaktan eğitim olarak geçirdik sizin için nasıl bir dönemdi?
Öğrenci için çok kolay, eğitmen için çok zor bir süreçti.
İçinde bulunduğumuz koşullar nedeniyle zorunlu eve kapanma döneminin atlatılması sürecinde, zorunlu olarak topyekûn dahil olmak zorunda kalınan bir uzaktan eğitim deneyimi idi. Hazırlanmak için yeterli zaman yoktu. Genel anlamda altyapının yetersizliği yanında bireysel olarak herkesin eşit düzeyde erişimi de mümkün olamadı. Yapılan işlerin değerlendirilmesinde geribildirimi eksik gerçekleşti, geri dönüşler zaman aldığı için yüz yüze yapılan eğitimden daha uzun zaman dilimleri gerekti. Proje dersleri ise sonuçlar itibarıyla çok verimsizdi.
Zor ve kısmen zor: İlk dönem yüz yüze tanıştığımız ve 2. dönemin ise ilk projesini yüz yüze yaptığımız şimdiki 4. Sınıf öğrencilerimizle yöntem, işleyiş, tasarlama sürecini tecrübe ettiğimiz için, karantinaya girişteki 'sağlık', 'psikoloji', 'teknik' ve 'nasıl' vb. şaşkınlığını attıktan sonra, online platformda fikir ve eskizlerin görselleri üzerinde toplantılar yaptık ve geri bildirimler ile yürüttük. Onlar da zorlanmalarına rağmen ellerinden geleni yaptılar. Hiç kolay olmadı doğrusu!
2. Uzaktan eğitim hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce uzaktan tasarım eğitimi yapılabilir mi?
Endüstri Ürünleri Tasarımı estetik, teknik, ekonomik ve sosyal faktörlerin bir arada olması koşuluyla, disiplinlerarası bir yaklaşımla kavranabilecek bir olgudur. Bu karmaşık yapı zor bir öğrenme sürecini de beraberinde getirir.
Tasarım alanlarının birçoğunda olduğu gibi endüstri tasarımı eğitimi, uygulama ağırlıklı bir yapıya sahiptir. Öğrenci-eğitmen ve öğrenci-öğrenci arasındaki iletişimin önemli olmasının yanında, eskiz, çizim ve model-prototip vb. uygulamaların birlikte ele alındığı proje değerlendirme kısmının eğitmenler ve/veya uzmanlarla birlikte yapılmasının getirdiği farklı bir öğretim sistemi, uzaktan eğitiminin temel yapısına uymamaktadır. Pandemi sürecinde yapılan 1 dönemlik Endüstri Tasarımı derslerinin içeriğine bakıldığında yapılan derslerin kağıt üzerinde kaldığı yani 3 boyutlu bir ürüne dönüşmediği gözlemlenmiştir. Bu sonuçtan da anlaşılacağı üzere Endüstri Tasarımı dersinin sadece tasarım problemi çözme sürecinin tamamlandığı diğer taraftan bu sürecin devamı, şartlar nedeni ile bir sonraki aşamaya taşınamadığı saptanmıştır.
Özellikle görsel ve uygulamalı alanlardaki dersler için verimli olduğunu söyleyemem. Dijital ortamdaki tüm görseller sonuç itibarıyla iki boyutta kalıyor, oysa tasarım alanında üçüncü boyut, çok şey demektir. Tasarım insanın merkezde olduğu bir alandır, uygulamalar dijital ortamda gerçekleşse de yüz yüze etkileşim, anlık geri dönüşler, yüz yüze yapılan kritikler önemlidir. Malzemeyle, boyutla ilgili konular dijital ortamda çözümlenmesi zor konulardır.
Zor! Yüz yüze olduğundaki avantajlar, aynı mekan, masa, kağıt kalem kullanmak ve anlık feedback (geri bildirim) vermek, öğrencilerle bütünleşme, sinerji gibi unsurların eksikliğinin, verimliliği düşüreceğini söyleyebiliriz. Dünya genelinde yürütülen uzaktan eğitimlerin arasında, çizim ve sanal-teknik konularında programlar bulunuyor; nitekim “uzaktan product design” ile ilgili programlara henüz rastlamadım? Ürün tasarımı, elleyerek, dokunarak, deneyerek, karşılıklı alışverişler ile yürüyen bir daldır. Çizim materyalleri, yalnızca bilgisayar ortamının sağladığı imkanları içermez. Uygulama da gerektiren bir dal olması sebebi ile, uzaktan eğitimin öncekine (örgüne) oranla verimli yapılamayacağını düşünüyorum.
3. Bu pandemi döneminde sizce uzaktan tasarım eğitiminin ideali ne olmalı?
Uzaktan tasarım eğitiminin ideali ne olmalıdır? sorusunun cevabı şu aşamada verilemez diye düşünüyorum. Uzun yıllar üzerinde çalışılması gereken bir konu. Pandemi sürecinde her eğitmen, her sınıf için o anlık koşullar ne gerektiriyorsa en iyisini yapmaya çalıştı. Özellikle uygulama ağırlıklı bir yapıya sahip tasarım eğitimindeki proje dersleri, bu gün kullanmış olduğumuz uzaktan eğitim sistemi ile çözülemeyecek gibi görünmesine rağmen eğitmenlerin üstün gayreti ile belli bir seviyeye getirilmiştir.
Diğer taraftan uzaktan eğitimin en büyük problemlerden bir tanesi, yeteri kadar öğrenme isteği ve disiplini olmayan öğrencilere olumsuz bir özgürlük alanı sunmasıdır. Eğitimin zaman planı ve aşamaları gibi yapısal özellikler, bire bir eğitmenin kontrolünde olmadığında bu durum, öğrenci tarafından verimsiz yönlere çekilebilmektedir.
Ben bireysel olarak tasarımın uzaktan eğitim şeklinde olmasını hedefe koyamadığım için buna verecek bir cevabım da yok maalesef. Bu dönemi özellikle uygulamalı alanlar için zorunlu olarak geçici bir dönem olarak görmek istiyorum.
Her öğrenciyi, yapabilme ve becerilerini; aynı zamanda yaşam ve iletişim koşullarını bilmemize imkanımız yok. Bu açılardan uzaktan ürün tasarımı eğitimin idealini tariflemek, bilinmeyen atom parçacığını bulup tarif etmekle eşdeğer gibi görüyorum. Masa başında çizim yapabiliyor ve paylaşabiliyor olmak ve neyi -neden çizdiğini- yazdığını açıklayabiliyor olmak, ideal eğitimin en önemli neticelerindendir. Buna ulaşmak için, yüz yüze olmanın yararı büyüktür.
4. Uzaktan tasarım eğitiminin olumlu yanları nelerdi? Pandemi sürecinin bitiminde uzaktan eğitimin olumlu yanlarını nasıl kullanabiliriz?
Öncelikle öğrenciler acısından baktığımızda derse geç kalma ihtimali yok… Çalışma saatlerini belirleyebiliyor, kendi hızında öğrenme olanağını zaman baskısı ya da tamamlanma süreleri olmadan, kendi hızınızda çalışma olanağı veriyor. Uzaktan eğitim sistemi, yüz yüze eğitim sürecinde görüş belirtmekten kaçınan öğrencilere, kendilerini ifade edebilecekleri farklı bir iletişim seçenekleri sunar.
Belki de buna verebileceğim tek yanıt yapılanların, ”ödevlerin”(!?) kayıt altına alınması ve arşivlenmesinin kolaylığı diyebilirim...
Dijital dokümanları anlık paylaşmak olumlu idi. Ve buna karşılık okunup anlaşıldığından emin olamamak benim açımdan muamma idi. Salgın biteceğe benziyor mu?!? Bol bol farklı ilgi alanlarını derinleştirmek, tek yönlü (sadece meslek içi konulara) değil; aynı zamanda dünya- politika, sosyoekonomi, tarih, psikoloji veya kültürel vb. başka konulara da yer vermek ve bunların meslekle ilişkisini kurabilmek, kısacası donanmak, önerilerim arasındadır.
5. Yüz yüze eğitimlerimizi aktif bir şekilde yapıyoruz. Uzaktan eğitimde öğrencilerden ders içi çalışma beklentileriniz nasıl olacak?
Tasarım eğitimindeki dersler diğer disiplinlerden farklı olarak, öğrenciler ve eğitmenler arasında yüz yüze iletişim ve etkileşim ile yapılmaktadır. Endüstri Tasarımı dersleri ve ders içeriklerine bakıldığında, tamamen uzaktan tasarım eğitimi verilmesi hem eğitmen hem de öğrenci açısından yeterli niteliğe ulaşma konusunda endişe duymamızı sağlıyor.
Eğitimin zaman planı ve aşamaları gibi yapısal özellikler, bire bir eğitmenin kontrolünde olmadığında, bu durum öğrenci tarafından verimsiz yönlere çekilebilmektedir. İlk defa karşılaştığımız bu tür ve buna benzer farklı olumsuzlukların cevabını hep birlikte bulabileceğimiz bir sürece giriyoruz diye düşünüyorum.
Önümüzdeki eğitim dönemi için uzaktan eğitime hazırlanıyoruz ancak bunun kalıcı olmamasını temenni ediyorum. Bununla birlikte bu dönemi karşılıklı katılım ve bireysel çalışmalara ağırlık vererek, belki yüz yüze yapılan eğitimdekinden de fazla çalışarak, bireysel sorumluluğu öğrencinin kendisinin hissetmesini bekleyebilirim.
Tasarımın ilk temeli, sorun tespiti ve doğru tarifi oluşturur. Diğer adımlar, yaratıcı, bazen çılgın öneriler koymak-eskizlerle, sonrasında öneriler arasından soruna en yakın çözümü olanı seçmek, daha sonrasında seçileni ürüne dönüştürmek için eskiz çizmek, sonuca yaklaşırken ise eskizlerden birini seçerek ürüne dönüştürmek, çizerek… Son ürün önerisinin doğru anlatıldığı paftalar oluşturmak. Yazmak, çizmek ve doğru-net ifade etmek, en önemli silahlardır diye düşünüyorum. Beklentilerim bu yöndedir.
6. Okulumuzda (MÜGSF) proje derslerimiz daha çok çizim ve maket odaklı. Bu süreçle birlikte odak noktası bilgisayar programlarına doğru kayar mı?
Buradaki sorulması gereken asıl soru, uzaktan eğitim, geleneksel yüz yüze yapılan eğitim kadar etkili midir ve teknoloji klasik eğitimin yerini alacak kadar öğrencilere yardımcı olabilecek midir?
Bilgisayar programları kaçınılmaz olarak bu alanda yerini alacak. Bu programları geliştirmek için okul çatısı gerekmiyor, fakat tasarımı öğrenmek için gerekiyor. Tasarımı da sanal araçlarla değil doğrudan kalem kağıt malzeme ile öğrenmek mümkündür. Eğitim dijital olsa da yapılacak çalışmalar gerçek malzemelerle yapılabilir.
Bölümümüzde çok uzun yıllardır junior class dediğimiz 1. ve 2. Sınıflar için bilgisayar yerine, temel çizimle ifade etme yolunu benimsiyor ve uyguluyoruz. 3. ve 4. Sınıfla birlikte program kullanımı serbesttir. Maket veya basitleştirilmiş maket dediğimiz mock-up çalışmalarını, evinde ya da bulunduğu yerde deneyenlerin tasarım öğrenimine katkısı elbet olur. Özellikle, ölçüyü kaçırmamak için doğru ölçekli mock-up’ların yararı olacaktır.
7. Soru Bölüme yeni başlayacak olan ve hali hazırda şuan okuyan tasarım öğrencilerine önerileriniz nelerdir?
Eğitim ciddi bir iştir. Ne kadar ciddiye alırlarsa o kadar başarılı olurlar.
Dürüst olmam gerekirse bölüme yeni başlayacak öğrencilere kayıt dondurmalarını tavsiye ederdim. Bunun çok gerçekçi olmadığının da farkındayım ama en azından sadece teorik dersleri takip edebilirler, önümüzdeki dönemde hayatın normale dönmesini umarak bazı dersleri sonraya bırakabilirler mesela. Tüm öğrencilerimiz bu dönemi bireysel olarak becerilerini geliştirmek için kullanabilirler. Alanla ilgili okumalar yapılabileceği gibi, kağıt ve kalemle daha fazla çalışmak, eskiz becerilerini geliştirmek, desen çalışmak, malzeme tanımak vs. gibi sanal olmayan deneyimleri geliştirmek ilerisi için mutlaka fark yaratacaktır.
Salgının yarattığı eğitim koşulları sebebi ile verimliliğin yüksek olamayacağı gerçeğini de düşünerek başka kararlar düşünülebilir. Kişilere aittir. Diğer önerilerim, üstteki sorularda bulunuyor.
