Tatbiki'den Marmara GSF'ye

"Sanat ve sanat eğitimi toplumların ihtiyaçlarına göre şekillenmektedir. Türk eğitim sistemi içinde çeşitli kurumlar, toplumun bu alandaki ihtiyacını gidermek adına çalışmalar yapmış, öğretim programında tatbiki sanatlara yer verme çabaları göstermiştir ancak yetersiz kalmışlardır. 1950’li yıllarda endüstri ve endüstrileşme hızının artmasıyla Türkiye’de de Bauhaus ilkeleri doğrultusunda kurulan bir okula ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu ihtiyacın giderilmesi için ortaya çıkan ilk kurum “Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu” dur." [Usluca, 2011, sayfa 52]

Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu

Güzel Sanatlar Akademisi, 1936

"1956-57 ders yılında açılan Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu, o tarihe kadar Türkiye’de sanat eğitimi veren Güzel Sanatlar Akademisi’nin (Bugünkü adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) yanında farklı gereksinmeler ve bakış açıları ile hayata geçirilen yeni bir uygulamalı sanatlar kurumudur." [Celbiş, 2006, Tasarım Kuram Dergisi]

1956 yılında, eğitim programını geliştirmek ve görev alacak öğretim elemanlarını belirlemek üzere Almanya’da Stuttgart Güzel Sanatlar Akademisi’nden Prof. Adolf G. Schneck görevlendirildi. Prof. Schneck ülkesinde eğitim konularında bilgili ve deneyimli bir kişi olarak, bu tip eğitim kurumlarında öğretim üyesi ve yönetici olarak çalışıp; Bauhaus’u, onun eğitim ilkelerini bilen bir uzman olarak yaptığı araştırmaların sonunda o yılların koşulları ve ülke gereksinmeleri doğrultusunda beş bölümden oluşan bir okulun açılmasını öngören raporunu sundu. Okulun ilk eğiticileri, özellikle Almanya’dan gelen ve uygulamalı sanatlar konularında uzman olan kişilerdir. Aynı şekilde Türk eğiticiler de, uygulama ağırlıklı, öğrencilerin el becerilerini geliştirmeye önem vererek bu konsept doğrultusunda eğitime katkı sağlamışlardır.

Maarif Vekaletinin önerisi, 1.10.1955 tarihli Reisicumhur Celal Bayar onayı ile davet edilen ve Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu’nun yönetmelik, bölüm ve ders programlarını hazırlayan Adolf Gustav Schneck

Fotoğraf Atölyesi

Dekor Atölyesi

1957 yılında eğitime başlayan Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda Dekoratif Resim, Grafik Sanatlar, Seramik, Tekstil Sanatları, Mobilya ve İç Mimarlık bölümleri olmak üzere beş bölüm bulunuyordu.

Bauhaus ekolü ile kurulan kurumun hedefi; çağın gereksinim duyduğu yaratıcı, araştırmacı, yenilikçi ve uygulamacı bireyler yetiştirmekti. Bu hedefle, eğitim programları sürekli yenilendi. 1962 yılında eğitim programında yenilemeler yapılarak dört yıllık lisans eğitimine geçildi

Kurulduğu dönemlerdeki ekonomik ve fiziksel yeterlilikle hem atölye olanaklarından hem de öğrenci sayısındaki azlıktan istifade ederek verimli bir eğitim süreci geçirilmiş ve okul; 60'lı yılların başından itibaren ülkenin sanat ve henüz o şekilde telaffuz edilmeyen tasarım gündeminde önemli bir yer almaya başlamıştır. Yine bu dönemde üniversitelerde endüstri tasarımı kavramından söz edilmeye başlandığı görülür.

DTGSYO Tanıtım Kitapçığı, 1967, Mustafa Aslıer Arşivi

Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu öğrencileri Devlet Malzeme Ofisi binası duvarına resim yaparken. (1979) Sağdan sola: Ekrem Özen, Niyazi Mansız, Ahmet İhsan Aslantürk

(Arşiv: Ekrem Özen)

60'lı yıllar Avrupa ve dünyada endüstriyel ilişkilerin ön planda olduğu yıllardı. Bu gelişmeler doğrultusunda üniversitelerde de endüstri tasarımı kavramından söz edilmeye başlandı, böyle bir bölümün açılması artık gündemdeydi. 1965 yılında, açılması hedeflenen bölüme öğretim görevlisi yetiştirmek amacıyla Almanya'ya öğrenci gönderilmeye başlandı. Almanya tercih edilmesinin nedeni iki ülke arasındaki kültürel ilişkiler kadar o dönemde tasarım dünyasında sıkça bahsi geçen Ulm Tasarım Yüksek Okulu'nun (HFG Ulm) tasarım dünyasına getirdiği yenilikçi bakış açısından faydalanmaktı. Öğrenci gönderimine devam edilen 70'li yıllarda İç Mimarlık Bölümü eğitimini ikiye ayırdı: "iç mimarlık" ve "mobilya ve ürün tasarımı". Bu ayrımla her iki dalın eğitim programı ve kadroları belirlenmeye başlarken 12 Eylül darbesiyle bölümün resmi kuruluş sürecinde aksamalar yaşandı.

Ulm Tasarım Yüksek Okulu, 1955

Mobilya ve İçmimarlık Bölümü Broşürü, Nurten Ünansal

1979 mezuniyet hatırası

Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu, Beşiktaş

12 Eylül sonrası kurulan YÖK ile tüm yüksek öğretim kurumları tek bir çatı altında toplandı ve DTGSYO, yeni oluşturulan Marmara Üniversitesi'nin Güzel Sanatlar Fakültesi'ne bağlandı (1982). "Fakülte" olarak adlandırılmaya başlayan kurumun eğitim yapılanması birkaç yıl sürdü ve 1985'te Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü bağımsız bir bölüm olarak resmen kuruldu. Bu esnada fakülte; Beşiktaş Akaretler'den (Günümüz Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı) Acıbadem'e taşınır.

Günümüze kadar geliştirilerek gelen ders programının yanında 2000'li yıllarda AB normlarına uygun kredili sisteme geçildi. Bölüm, kuruluş amacını belirtirken, endüstri tasarımcısını “insan ve insan gruplarının fiziksel ve ruhsal gereksinmelerini karşılayacak tasarımları yapacak ve daha yaşanabilir bir çevre oluşturmak için çalışacak meslek adamları” olarak tanımladı. Tasarım eğitiminde öğrencileri bilimsel, sanatsal ve grup çalışmalarına yönlendiren bir sistem kuruldu. Program içeriğinde yaratıcılığı teşvik edip tasarım için gerekli bilgi ve beceriyi kazandıran proje dersleri; teknik ve konstrüktif bilgiler veren dersler ile bu bilgi ve becerileri kuramsal bir temele oturtmayı amaçlayan araştırma, planlama, yöntem bilgileri, sosyal davranış kuramları, ekonomi, işletme, pazarlama gibi kuramsal dersler bulunmaktadır. Bugün, bölümün yapısına bakıldığında, MÜGSF Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, devlet üniversiteleri içinde Güzel Sanatlar Fakültesi’ne bağlı tek bölümdür. Özel yetenek sınavıyla öğrenci alan bölüm, 2017 yılı itibariyle ÖSYM sayısal puanı ile öğrenci alımı yapmaktadır.

Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi