Tasarım Sözlüğü: Kolaj

Kolaj, Fransızca colle(tutkal)+ age= yapıştırmak sözcüğünden alıntıdır. Colle, Latince aynı anlama gelen colla sözcüğünden evrilmiş bir sözcüktür. Türkçe karşılığı ise 'kes-yap 'tır.

“Kolajın sözlük anlamı; Elde mevcut her tür basılı, çizili ya da fotografik malzemenin bir yüzey üzerine yeni bir kompozisyon oluşturacak düzende yapıştırılmasıyla elde edilir. Böylelikle kendileri sanatsal nitelikte olmayan çeşitli malzemeler, yalnızca yeni bir kompozisyon oluşturmak için kullanımları sayesinde bir sanat yapıtı meydana getirirler. Bu durumda sanatsal üretim süreci sadece bir kompoze etme etkinliğine indirgenmiş olur.” (Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Metin Sözen & Uğur Tanyeli, 1986, s134)

Kolaj, eldeki malzemeler hayal gücüne bırakılarak kurgulanır. Birbiriyle ilişkisiz görünen zıtlıkları bir araya getirerek şaşırtıcı, merak uyandıran bir eser ortaya çıkartmak amaçlanır. Sanatçıların bu malzemeleri kullanmaları ile birlikte; tek başına sanatsal bir niteliğe sahip olmayan bu imgeler ve nesneler, bir kompozisyon içinde değerlendirilmiş ve sanat eserinin bir öğesi olarak kullanılmıştır.

Kolaj sadece sanat değil birçok tasarım disiplininde de bir anlatım aracı olarak kullanılan görsel bir dildir. Kolaj yapısı gereği sanat ve tasarım uygulamalarında fikir üretmede hızlı ve yaratıcı çözümler üretmede çeşitliliğinin verdiği özgürlük alanı oluşturur.

İki boyutlu tuval üzerindeki etkisi kadar heykel yapılarında ve ürünleşmede kolajın çok büyük bir katkısı vardır. Kolajın daha çok üç boyutlu eserlerde uygulanmasına Asamblaj denir.

“Kübist resimle birlikte malzemenin resme girişi, tuvalin olanaklarını arttırmış ve tuval nesnesinin sadece bir yanılsamadan ibaret olmadığının fark edilmesini sağlamıştır”[1]

Kolaj, malzemesi ne olursa olsun, izleyicide gerçeklik duygusunu oluşturmak için yansımacı bir anlayışla dış gerçekliği iç gerçeklikle bağdaştırarak kurmaca gerçekliği kurmaktır. Bu kurmaca gerçeklik, yansıtmacı sanat anlayışında ulaşmak istenenin pekiştirilmiş bir vurgusudur. Bu vurguya ulaşmak isteyen çağımız sanatçısı kolajın dışında kendini ifade ederken araç olarak çok seçmeli. Sınırsız bir dil zenginliğiyle kendini doğru anlatabilme şansını elde eder.[2]

"Tam olarak önemsediğimiz ve nasıl kullanacağımızı bilmediğimiz malzemelerle gerçekliği ifade etmeyi araştırdık."- Guillaume Apollinaime[3]

"Kübizmde desen, tasarım, ve renk, bütün diğer ekollerde olduğu gibi aynı yaklaşımla ve aynı ruhla algılanmış ve uygulanmıştır. Resme daha önce görmezlikten gelinen nesneler ve biçimler soktuğumuz için, kübizm konuları farklı olabilir. Gözlerimizi ve beynimizi çevremize açık tuttuğumuz söylenebilir. - Pablo Picasso[4]

"Birbiri ile ilişkisiz parçaları, gerçek fonksiyonlarını yitirterek, birbirine monte edilmesiyle yeni bir gerçeklik olgusu yaratan montaj tekniği sayesinde, her tür sıradan nesne, sanatın malzemesine dönüşebilir.”[5]

“Resimlerimde kullandığım yapıştırma kağıtlar, ahşap taklitleri- ve benzeri başka öğeler-bu öğelerin anlaşılırlığından dolayı başarılı olmuş, onların trompe l’oeil gibi algılanmasına yol açmıştır, oysa durum tam tersidir. Bu basit ögeler aklın ürünü olarak espasta yeni bir biçimin meşru kılınmasına yardımcı olur”- Georges Braque[6]

trompe l’oeil: gözü yanıltan illüzyonist resim.*