Bauhaus Ekolüne Bakış

Bauhaus Zeminin Hazırlanması

19. yüzyılın sonları 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan hızlı teknolojik gelişmeler, savaşların ortaya çıkardığı yıkımlar, imparatorlukların parçalanması, krallıkların yok olması yerlerini yeni oluşumlara bırakmıştır. Bu dönemde sanat tartışmaları yoğunlaşmış sanatın toplumsal yönü, sanatın işlevselliği sorgulanmaya başlanmıştır. Sanat alanında da geleneksel kalıpların kırılarak yeni ve farklı tarz arayışları olarak değerlendirebileceğimiz modern sanat anlayışı egemen olmaya başlamıştır.

Romantizmle başlangıç yapan modern sanatın, izlenimcilikle genişleyerek yayıldığını ve Paul Cezanne’la birlikte rotasını bulup ilerlediğini söyleyebiliriz. Cezanne 1901’de yapmış olduğu resimlerinde doğayı küp, silindir ve koni şeklinde geometrik parçalara ayırarak Kübizm akımının öncülüğünü yapmıştır. Picasso ve Braque gibi sanatçılar da Cezanne’ın bu anlayışını geliştirip devam ettirmişlerdir. Sanattaki gelişmeler bilimi etkilemiş, bilimin getirmiş olduğu teknolojik gelişmeler de sanata ivme kazandırmıştır.

Kübist sanatçılar, doğa biçimlerini parçalayıp geometrik formlara dönüştürerek soyutlamaya gitmişlerdir. Mondrian ise, Kübizmi soyut sanat olarak değil soyutlayıcı sanat olarak adlandırmıştır. 20. yüzyılın ilk otuz yılında, toplumda yaşanan olaylara ve kültürel değişimlere paralel olarak Kübizm, Fovizm, Ekspresyonizm, Fütürizm, Dadaizm, Ready-Made, Konstrüktüvizm ve Sürrealizm gibi sanat akımları ortaya çıkmıştır. Bu dönemde yaşanan endüstri ve teknolojideki gelişmeler, estetik biçimlemeye ihtiyaç duyulmasına neden olmuştur.

Bauhaus Okulunun Kuruluşu

Birinci Dünya Savaşından sonra sanat eğitimini kökten etkileyen bir kurum olan Bauhaus, endüstrileşmenin ayrıştırdığı sanatsal, teknik ve üretimsel bölümlerin birlikteliğini yeniden oluşturma uğraşlarının önemli bir noktasında 1919 yılında Walter Gropius tarafından Almanya’da Weimar şehrinde kurulmuştur.

Bauhaus anlayışı, uygulamalı sanatlar ile güzel sanatlar arasındaki engeli ortadan kaldırarak her iki uğraş alanının karşılıklı etkileşmesine uygun bir ortam hazırlamayı amaçlamıştır. Bauhaus’da amaç, sadece zanaatkâr yetiştirmek olmamış; sanatla zanaatı birleştirerek uygulanan eğitim ve öğretimin esası, kişisel becerileri geliştirecek atölye sistemi üzerine oluşturulmuştur.

Atölyeler araştırma laboratuvarları gibi kullanılmış, endüstrinin gereksinimi olan modüller, bu atölyelerde hazırlanmıştır.

Bauhaus’ta ilk defa endüstrinin gereksinimlerini karşılama amacıyla tasarımlar hazırlanarak, tekstil, cam, metal, baskı ve seramik atölyelerinde prototipler yapılmış, fabrikalarda üretimler gerçekleştirilmiştir. Toplum, ilk kez sanatçılar tarafından hayata geçirilen bu tasarımları günlük yaşamda kullanma fırsatını bulmuştur.

Bauhaus’daki eğitim-öğretim süreci üç bölümden oluşuyordu:

• Hazırlayıcı öğretim (temel sanat eğitimi)
• Teknik Öğretim (mesleki temel sanat eğitimi)
• Strüktürel Öğretim (mesleğe yönelik çalışmaları, proje çalışmaları)

Uygulamalı öğretim fikri, farklı bir ders programı ortaya çıkarmıştır. Atölye çalışmaları öncelikli konumdadır. Farklı atölyelerde öğrenciler usta-çırak ilişkisine dayalı uygulama yapmaktadır. Bu yöntemler dünyadaki sanat ve tasarım öğretimini köklü bir dönüşüme uğratmıştır. Bauhaus, endüstri ürünleri tasarımı öğrenimi veren ilk kurum olarak günümüzde bu disiplinin temelini oluşturmuştur. Bauhaus, kurucusu Walter Gropius, “sanat ve endüstriyi birleştirmeyi amaçladı böylelikle Bauhaus, endüstri çağı düşüncesinin oluşturduğu bir eğitim merkezi oldu.”

1907’de kurulan Deutscher Werkbund, Alman tasarımının temellerini oluşturmuştur. Endüstrileşen dünyada, sanayinin mükemmelleşmesi hedefi ile sanayici, tasarımcı ve zanaatkârı bir araya getiren bir birliktir.

IX. yy’ın ortasından itibaren ortaya çıkan akımlardan belki de hiçbiri, ürünler üzerinde Bauhaus’un form dili kadar etkili olup, hayatımıza bu derece yoğun yansımamıştır.

Bauhaus, disiplinlerarası tasarım okulu olarak geliştirdiği deneysel müfredat ve yenilikçi öğretim uygulamaları ile çağdaş endüstri ürünleri tasarımının temelini oluşturmuştur. Sanayi ile uyum sağlamayı hedeflediğini belirten bir açılış manifestosu yayımlamış, gündelik yaşam için tasarlanacak sanayi ve sanatın sentezi ürün tasarımları yapmayı amaç edinmiştir. Gündelik hayata yönelik ürünler tasarlamışlardır; kahve fincanından, kentsel tasarıma kadar, çağdaş yaşamı her yönüyle ele almış, kullanım ürünlerini yeniden yorumlamışlardır.

Bauhaus’un bugün bile endüstri ürünleri tasarımı eğitimi üzerinde etkileri yoğun olarak sürmektedir. “En önemli özelliklerinden biri; makinelerden yararlanmayı benimsemesi, endüstrinin olanaklarını yadsımayarak endüstriyel üretim koşullarına uygun bir sanat eğitimi vermesidir. Bu da onu ilk gerçek endüstri tasarımı okulu durumuna getirmiştir.”